کنترل شرایط داخلی گلخانه عامل بسیار مهمی در رشد گیاهان و بازدهی حداکثر گلخانه است. در سیستم تهویه گلخانه دما، رطوبت، نور، بو، آفات، اکسیژن، دی اکسیدکربن و چگونگی جریان هوا تحت کنترل قرار می‌گیرند. در تهویه گلخانه، جایگزینی هوای تازه با هوای محبوس داخل سازه گلخانه انجام می‌شود.
برای عملکرد مناسب سیستم تهویه، مواردی را باید رعایت کرد که برای هر گلخانه متفاوت است. این موارد شامل وزن هوای داخل گلخانه، منطقه جغرافیایی، ارتفاع مکان گلخانه از سطح دریا و میزان تابش نور خورشید هستند. برای نمونه در مناطق با ارتفاع بالا، فن تهویه باید حجم بیشتری از هوای گلخانه را نسبت به ارتفاع‌های پایین، به خارج گلخانه انتقال دهد.
آنچه در ادامه خواهید خواند
انواع سیستم تهویه گلخانه کدامند؟
بعد از احداث گلخانه، به مرحله حیاتی تهویه گلخانه می‌رسیم. سیستم‌های تهویه، باتوجه به نوع تهویه به انواع طبیعی و غیرطبیعی و با توجه به دما و نوع فصل، به تهویه تابستان و زمستانی تقسیم می‌شوند.
انواع سیستم تهویه گلخانه، در بخش زیر معرفی می‌شوند.
سیستم تهویه طبیعی یا غیرفعال
از این سیستم تهویه برای تهویه گلخانه‌های باز یا غیرایزوله که با هوای بیرون تعامل دارند، استفاده می‌شود. در گلخانه‌های باز که بیشتر در مناطق گرمسیر و در فصول گرم سال استفاده می‌شوند، برای کاهش دما و گردش هوا پنجره‌هایی در دیواره‌ها و سقف گلخانه تعبیه می‌شوند و جریان باد، تامین‌کننده تهویه این گلخانه‌ها است. البته ممکن است فن تهویه نیز مقابل این پنجره‌ها قرار بگیرد که عمل تهویه را تسریع می‌کند.
سیستم تهویه فعال
سیستم تهویه فعال در گلخانه‌های بسته یا کاملا ایزوله استفاده می‌شوند که ارتباطی با محیط بیرون ندارند و مختص مناطق سردسیر و فصول سرد سال هستند. تهویه فعال، موثرترین روش تهویه گلخانه‌ها است و منجر به کاهش دما می‌شود. این روش تهویه نسبت به روش طبیعی پرهزینه‌تر است و نیازمند کنترل دقیق‌تری می‌باشد. در مواردی که تهویه طبیعی کافی نیست، این روش به‌شدت کمک کننده است. جهت ممانعت از افزایش دما و رطوبت، تهویه در گلخانه‌های بسته ضروری‌تر از گلخانه‌های باز است.
نوع دستگاه تهویه، باتوجه به محیط اطراف گلخانه و میزان رطوبت آن، باید استفاده شود. مشهورترین سیستم‌های تهویه فعال موارد زیر هستند:
- فن کوئل
- چیلر
- مینی چیلر
- هواساز
- یونیت هیتر
- اکونوپک
- بویلر
- ایرواشر
- فن های پنجره ای
- اگزاست فن
تهویه تابستانی
هدف از تهویه تابستانی، جلوگیری از افزایش دما در فضای گلخانه در فصل تابستان است. این تهویه هوای گرم داخل گلخانه را که بر اثر تابش خورشید بر پوشش گلخانه ایجاد می‌شود، جایگزین هوای بیرون می‌کند؛ تعداد دفعات تهویه یا تعویض هوا در تابستان، ۱ الی ۲ بار در دقیقه است.
در این فصل برای ایجاد تهویه مناسب‌تر و هوای خنک‌تر، علاوه بر فن تهویه باید از پنجره‌های سقفی و جانبی نیز استفاده شود. پنجره‌های جانبی برای جلوگیری از ورود حشرات به فضای گلخانه، با توری محافظ پوشانده می‌شوند.
پنجره‌ها به دو صورت دستی و موتوری کار می‌کنند:
دستی: پنجره‌ها با دستگیره، زنجیر و چرخ‌دنده باز یا بسته می‌شوند.
موتوری: پنجره‌ها به کمک ترموستات و به‌طور اتوماتیک باز یا بسته می‌شوند ولی میزان باز و بسته شدن آنها تحت کنترل است و نباید حداکثر میزان این باز یا بسته شدن رخ دهد تا مانع تغییرات ناگهانی دما شود.
تهویه زمستانی
در فصل زمستان برای تامین گرمای محیط گلخانه از بخاری استفاده می‌شود؛ به همین جهت برای اینکه از گرمای زیاد و رطوبت بالا در داخل گلخانه جلوگیری شود و هوای بیرون با هوای گرم جایگزین گردد، سیستم تهویه ضرورت پیدا می‌کند. کنترل میزان رطوبت گلخانه در فصل زمستان امری حیاتی است؛ زیرا افزایش رطوبت، موجب بیماری‌هایی نظیر قارچ، کپک و پوسیدگی گیاهان و یا حتی زنگ‌زدگی تجهیزات سازه گلخانه می‌شود.
در زمستان حتما باید ۲ تا ۳ بار در ساعت تهویه هوا انجام شود. هم‌چنین در این فصل، تهویه باید به گونه‌ای تظیم شود که نیاز گرمایی کمی در داخل گلخانه به‌وجود آید.
برای سیستم تهویه گلخانه در زمستان، فقط باید از پنجره‌های سقفی استفاده شود؛ چراکه در صورت استفاده از پنجره‌های جانبی، سرمای وارد شده به گلخانه باعث آسیب و ضربه ناگهانی به گیاهان می‌شود. جت‌فن‌ها نیز برای تهویه زمستانی گلخانه‌ها بسیار پرکاربرد هستند.
فن تهویه چگونه کار می‌کند؟
فن‌ها برای سیستم تهویه گلخانه پلاستیکی مناسب هستند. هوای داخل گلخانه به کمک فن به خارج آن و هوای خارج گلخانه توسط پنجره‌ها به داخل منتقل می‌شود. بنابراین وجود پنجره برای گلخانه ضروری است و باید در دیواره‌های جانبی و انتهایی گلخانه در مقابل فن تعبیه شود. توجه به این نکته ضروری است که فن‌ها باید در خلاف جهت وزش باد در منطقه نصب شوند. هم‌چنین توجه به اندازه پنجره‌های مقابل این فن‌ها، از اصول ضروری می‌باشد.
این فن‌ها و پنجره‌ها دارای ترموستات هستند تا در مواقع مورد نیاز پنجره‌ها باز و بسته یا فن‌ها خاموش و روشن شوند. برای برقراری یکنواختی بیشتر هوا در گلخانه، استفاده از چند فن کوچک و دارای دو سرعت، مناسب‌تر از یک یا دو فن بزرگ است. باتوجه به کاربردهای فن تهویه، انواع مختلفی از آنها وجود دارد که در بخش زیر معرفی می‌گردند.
فن مکنده یا اگزاست
این مدل فن علاوه بر گلخانه‌ها در مرغداری‌ها هم استفاده می‌شود. هواکش یا فن گلخانه‌ها اغلب از این نوع است و در سایزهای مختلف ۱۰۰ و ۱۴۰ با توان‌های مختلف، برحسب نیاز استفاده می‌شود که مدل ۱۴۰ قوی‌تر و پرکاربردتر است. فن 140 دارای موتور ۳ فاز است که بنا به سفارش مشتری تک فاز نیز می‌تواند باشد و پره‌های آن از جنس استیل است. این فن هوای گرم و نامناسب داخل را می‌مکد و به بیرون گلخانه می‌فرستد. فن مکنده تا ۴۲۰۰۰ مترمکعب در ساعت می‌تواند هوا را جابجا کند. این فن، روی دیوارهای گلخانه و در خلاف جهت باد قرار می‌گیرد.
فن اگزاست در دو نوع دمپر اتوماتیک و دمپر گریز از مرکز در بازار عرضه می‌شود.
فن سیرکوله یا جت‌فن
این فن دایره‌ای است و زیر سقف گلخانه‌ها تعبیه می‌شود، با محیط بیرون هم هیچ‌گونه ارتباطی ندارد. جت‌فن مناسب مزارع تولید قارچ و مرغداری‌ها است و در زمستان‌ها و گلخانه‌های بسته بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. فن‌های سیرکوله در سایزهای مختلف وجود دارند، مانع رطوبت شدید در گلخانه می‌شوند و دما را در فضای گلخانه، به‌طور یکنواخت پراکنده می‌سازند. این فن‌ها جهت کنترل دما در سالن‌ها و سوله‌های بزرگ مناسب هستند؛ اما فن مکنده در فضاهای کوچک‌تر، برای گرم و سرد کردن گلخانه استفاده می‌شود.
مطالبی که خوب است بدانید
از موارد حیاتی و مهم دیگر برای گلخانه، تجهیز آن به سیستم گرمایشی و سرمایشی است که هر صاحب گلخانه‌ای باید با این سیستم آشنایی کافی داشته باشد. لینک زیر در این زمینه، اطلاعات خوبی در اختیارتان می‌گذارد.
از طرفی آبیاری اصولی گلخانه هم، سهم به‌سزایی در پرورش گیاهان و بهره‌وری مناسب در تولید دارد. اگر اطلاعات لازم در این مورد ندارید، پیشنهاد می‌شود نگاهی به لینک زیر بیندازید.
منتظر شنیدن نظرات شما هستیم
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.