سیستم آبیاری گلخانه از اساسی‌ترین سیستم‌های گلخانه‌ای جهت حفظ و رشد گیاهان است. نوع آبیاری مورد استفاده برای گلخانه در کیفیت محصولات کشاورزی بسیار موثر است. سیستم آبیاری به عوامل مختلفی از جمله شرایط اقلیمی گلخانه، فصل کشت، نوع محصول، سیستم گرمایشی و سیستم تهویه گلخانه بستگی دارد. یک سیستم اصولی آبیاری، باید به گونه‌ای طراحی شود که بتواند به‌طور دقیق آب مورد نیاز یک سال محصول را به‌طور روزانه تامین کند و مانع از ایجاد خسارت و کاهش بازدهی در تولید شود.
در این مطلب قصد داریم صاحبان گلخانه‌ها را با انواع طراحی سیستم آبیاری گلخانه آشنا کنیم. در ادامه مطلب، اشاره‌ای به لوازم آبیاری گلخانه خواهیم داشت؛ در انتها هم پیرامون آبیاری گلخانه هیدروپونیک، نکاتی را بیان خواهیم کرد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید
انواع طراحی سیستم آبیاری گلخانه کدامند؟
سیستم‌های آبیاری مختلفی در گلخانه‌ها استفاده می‌شوند که هرکدام کاربردی مخصوص به خود دارند. در بخش زیر به معرفی و بررسی هرکدام پرداخته شده است.
- آبیاری سنتی یا دستی
- آبیاری محیطی
- آبیاری سقفی، آبشاری یا بارانی
- آبیاری مه پاشی
- آبیاری قطره ای
- آبیاری زیرسطحی، نشتی یا لوله تراوا
- آبیاری حصیری
آبیاری سنتی یا دستی
آبیاری دستی در حال حاضر حتی در مزارع هم طرفدار زیادی ندارد، زیرا اقتصادی نمی‌باشد. این روش وقت‌گیر است و مقدار زیادی آب را هدر می‌دهد. در این آبیاری، بهره‌وری تولید پایین است و ممکن است املاح مفید خاک با این سبک آبیاری از بین برود. خطر رشد آفاتی مانند قارچ، انگل و علف‌های هرز در این آبیاری وجود دارد. این روش فقط در مواردی استفاده می‌شود که گیاه خاصی با نیاز آبی بالا پرورش داده شود یا آبیاری در مناطق بسیار خشک مدنظر باشد.
آبیاری محیطی
آبیاری محیطی مختص گلخانه‌های باغچه‌ای با بستر ثابت است. در این آبیاری از لوله‌های لی‌فلت یا پلی‌اتیلن و نازل‌های پلاستیکی استفاده می‌شود. این نازل‌ها در در دو نوع نایلونی و پلاستیکی سخت وجود دارند. آنها در زوایای ۴۵، ۹۰ و ۱۸۰ درجه قابل تنظیم‌اند و آب را برروی خاک، زیر برگ‌ها و شاخه‌ها پخش می‌کنند.
آبیاری سقفی، آبشاری یا بارانی
آبیاری سقفی برای گیاهان زینتی و گیاهانی که رطوبت شاخه و برگ آنها باعث ایجاد آفت در گیاهان نمی‌شود کاربردی است. گیاهانی که باید شاخه و برگ خشکی داشته باشند با این روش آبیاری، دچار آفت می‌شوند. در این روش یک لوله انتقال آب به‌طور سرتاسری در طول گلخانه کشیده‌شده‌است. سپس به کمک رایزرها و نازل‌هایی که در کف یا سقف گلخانه قرار دارند، گیاهان به‌طور۳۶۰ درجه از بالا آب‌پاشی می‌شوند.
این نازل‌ها برای گیاهان آپارتمانی در ارتفاع ۶۰ متری و برای گیاهان دیگر در ارتفاع ۱۸۰ متری قرار می‌گیرند. از مزایای این روش می‌توان به افزایش رطوبت گلخانه، کاهش دمای آن و کاهش تبخیر و تعرق از سطح گیاه اشاره کرد.
در این روش از سینی‌هایی با شیب کم برای جمع‌آوری آب بین گلدان‌ها و هدایت آن به منبع اصلی استفاده می‌شود.
- آبیاری مه‌پاشی
این روش مناسب گیاهان قلمه‌ای و نشاء است. در آبیاری مه‌پاشی لوله اصلی انتقال آب در سراسر سقف طولی گلخانه کشیده‌شده‌است. از نازل‌های متصل به این لوله، آب، محلول کود یا مواد مغذی روی گیاهان پاشیده می‌شود. در روش مه‌پاشی، آب با قطرات بسیار ریز به‌طور یکنواخت و متناوب بر روی گیاهان و محیط کشت پخش می‌گردد. این آبیاری، رطوبت و کاهش دمای مناسبی را برای نشاءها فراهم می‌نماید.
آبیاری قطره‌ای
آبیاری قطره‌ای بهترین و موثرترین روش برای سیستم آبیاری گلخانه است و بازدهی بین 90 تا 95 درصد دارد؛ نسبت به روش‌های دیگر آبیاری که بین 60 تا 70 درصد بازدهی دارند، روش بسیار مناسبی است.
روش قطره‌ای پرکاربردترین روش برای آبیاری صیفی‌جات است. آب مورد استفاده در این روش بایستی باکیفیت بوده و دارای کمترین املاح و نمک باشد. این آبیاری از لوله‌های پلی‌اتیلن و قطره چکان استفاده می‌کند و قطره چکان‌ها در فواصل متناوب و قابل تنظیمی قرار دارند. در این روش آب دارای فشار مناسبی است و صرفه‌جویی مناسبی در مصرف آب می‌شود.
در آبیاری قطره‌ای مواد غذایی، سموم و کودها به صورت محلول از طریق قطره چکان به گیاهان منتقل می‌شود و موجب کاهش علف‌های هرز می‌گردند. این آبیاری نه تنها برای گلخانه‌ها بلکه برای مزارع باز و حتی خشک هم پیشنهاد می‌شود.
آبیاری زیرسطحی، نشتی یا لوله تراوا
آبیاری نشتی شبیه آبیاری قطره‌ای است، با این اختلاف که به طور زیرزمینی و نشتی انجام می‌گیرد. در این آبیاری از طریق لوله‌های متخلخل و اسفنجی آب، کود و مواد مغذی در بستر مرطوب خاک به ریشه گیاه می‌رسد. این لولهها در عمق 20 تا 25 متری زمین درون شیارهایی قرار می‌گیرند و با خاک پوشانده می‌شوند. کاهش علف‌های هرز و عدم نیاز به تسطیح زمین از مزیت‌های این روش است.
آبیاری حصیری
از یک وسیله ثابت و دائمی برای آبیاری گلدانهای حاوی گیاه در آبیاری حصیری استفاده می‌شود. به این صورت که یک لایه زیرین حصیری شامل لوله‌های آبرسانی قطره‌ای T شکل، رطوبت ثابتی را برای این گلدان‌ها فراهم می‌کند. با قرارگیری گلدان روی این حصیر، رطوبت از حصیر بالا می‌‌آید و از طریق سوراخ‌های زه‌کشی به خاک گلدان ورود می‌کند. این جذب رطوبت تا جایی که خاک گلدان به‌طور یکنواخت مرطوب شود، ادامه می‌یابد. وقتی رطوبت سطح بالایی خاک تبخیر شود، خاک گلدان دوباره رطوبت حصیر را جذب می‌کند. مزیت این روش این است که نگرانی بابت آبیاری بیشتر یا کمتر از حد مورد نیاز گیاه را از بین می‌برد.
لوازم آبیاری گلخانه چیست؟
انواع لوازم آبیاری گلخانه شامل لولهها، آب‌شکن‌ها، شیرها، شیلنگ‌ها و آبپاش‌ها می‌باشند. برای نمونه برخی از تجهیزات آبیاری قطره‌ای به صورت زیر لیست شده‌اند.
لوله‌های اصلی و فرعی
- نوار تیپ قطره‌ای که بسیار نرم و انعطاف‌پذیر هستند و حمل ساده‌ای دارند.
- پمپ آب
- انواع اتصالات ( شیر تیپ به تیپ، کمربندی، سه راه و غیره )
- فیلترهای تسویه
- انواع قطره چکان‌ها
- تنظیم‌کننده فشار
- شیلنگ‌های مخصوص
- انواع رایزرها
- نوار تفلون
- لوله‌های دریپردار
- تانک کود
- فیلتر دیسکی
- پمپ‌های آب جهت انتقال آب در مناطق خشک و کم آب
آبیاری گلخانه هیدروپونیک
در سیستم آبیاری گلخانه هیدروپونیک، متغیرهای مختلفی دخیل هستند. این متغیرهای قابل کنترل در آبیاری و کوددهی شامل دبی، زمان، رطوبت بستر کشت، تبخیر، PH، EC، سطح آب در مخازن، فشار آب در لولهها، افت فشار فیلترها و موارد دیگر می‌باشند.
در کشت هیدروپونیک وجود آب برای زیست گیاه ضروری است و هرگونه مواد غذایی از طریق همین آب به گیاه منتقل می‌شود. سیستم آبیاری این نوع گلخانه انواع مختلفی دارد که در بخش زیر معرفی و بررسی می‌گردد.
لایه نازک محصولات غذایی
هیدروپونیک شناور
هیدروپونیک فیتیله‌ای
آیروپونیک
هیدروپونیک قطره‌ای
لایه نازک محصولات غذایی(NFT)
در این روش ریشه گیاه داخل لایه ای از جریان آب قرار دارد که این لایه دربردارنده مواد غذایی مورد نیاز گیاه است.
هیدروپونیک شناور
در این روش گیاه در صفحه‌ای از جنس استیروفوم قرار می‌گیرد و ریشه گیاه داخل محلول غذایی آویزان است.
هیدروپونیک فیتیله‌ای
ساده‌ترین نوع هیدروپونیک، روش فیتیله‌ای است. در این روش محلول مواد غذایی در بستر ساکنی قرار دارد و بدون حرکت است. مواد مغذی از طریق خاصیت مویینگی از طریق تعدادی فیتیله به ریشه‌ها منتقل می‌شوند.
آيروپونیک
در این روش محلول مواد غذایی مانند مه یا پودر شده هر ۵-۴ دقیقه یکبار روی ریشه‌های گیاه پاشیده می‌شود.
هیدروپونیک قطره‌ای
در این روش آب با فشار کم از قطره چکان خارج و بر ریشه گیاه پاشیده می‌شود. در روش مذکور، ریشه گیاه داخل پشم‌سنگ یا پرلیت قرار دارد.
آنچه خوب است بدانید
هر تولید کننده‌ای می‌داند که احداث و انتخاب سازه مناسب برای گلخانه اصل اولیه راه‌اندازی هر گلخانه است. لینک زیر اطلاعات جامعی در این مورد در اختیارتان می‌گذارد.
سیستم گرمایشی داخل گلخانه به‌منظور کنترل دمای مناسب گیاهان، عنصری مهم در گلخانه است. توجه لازم به این امر، در حیطه وظایف هر تولید کننده موفق است. برای کسب اطلاعاتی مفید در این مورد، مطالعه مطلب زیر خالی از لطف نیست.
منتظر نظرات شما هستیم
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.