آیا کود گلخانهای، بسته حمایتی مناسبی برای تغذیه گیاه است؟
شیخالاسلامی
کود گلخانهای، رژیم غذایی غنی و سرشاری را در اختیار گیاهان قرار میدهد؛ چراکه خاکها بهطور معمول، فاقد غنای لازم برای تغذیه گیاهاناند. کودها با حل شدن در آب، انواع مواد ضروری گیاه را فراهم میکنند.
از آنجایی که اطلاع از انواع کود گلخانهای، یعنی کود شیمیایی، آلی و بیولوژیک برای صاحبان گلخانهها بسیار سودمند است؛ مطلب پیشرو کمک شایانی به این افراد خواهد کرد.
درحالیکه امروزه کود NPK یا کاملترین کود شیمیایی، مورد استفاده در تعداد زیادی از انواع سازه گلخانه است، به این مطلب نیز خواهیم پرداخت.
در بین محصولات گلخانهای، کشت خیار گلخانهای بسیار مورد توجه است. کود خیار گلخانهای، کمک شایانی به پرورش مناسب این محصول میکند؛ که مورد بحث ما نیز هست.
برای استفاده از انواع کود، علاوهبر توجه به نوع محصول و کیفیت کود متناسب آن، قیمت کود از پارامترهای اساسی در انتخاب و خرید کود گلخانهای است؛ بخش پایانی مطلب به این امر اختصاص دارد.
در مورد کود گلخانه نکات قابل توجهی وجود دارد که لازم است رعایت کنید. از جمله اینکه کود باید دارای غلظت مناسبی باشد. کودهای رقیق، بیشتر مورد استفادهاند؛ چراکه کودهای غلیظ موجب فساد گیاه میشوند. کود غلیظ در مواردی که در گیاه کمبود ماده غذایی به چشم میخورد و نیاز به تقویت دارد، کارایی دارد.
نکته قابل ملاحظه دیگر در مورد کودها، زمان کوددهی است. زمان مناسب کوددهی، فصول بهار و تابستان است و فصلهای پاییز و زمستان زمان به خواب رفتن گیاهاناند و مناسب این کار نیستند.
انواع کود گلخانهای، شامل سه دسته، آلی، شیمیایی و بیولوژیک است. کود آلی از فضولات حیوانات و گیاهان تشکیل میشود. افزیش مواد معدنی خاک و تامین عناصر مورد نیاز گیاه، با کمک کود شیمیایی امکان پذیر است.
و اما کود بیولوژیک از یک یا چند گونه باکتری مفید، قارچها و کرمهای موجود در خاک تشکیل میشود و به حاصلخیزی خاک کمک میکند.
در بخش زیر به معرفی و بررسی هرکدام از این کودها پرداخته شده است.
در کود آلی موادی وجود دارد که میکروبها آن را تجزیه میکنند. این کود باعث افزایش مواد آلی خاک و بهبود ساختار آن، افزایش مقاومت آن و افزایش میزان نگهداری آب در خاک میشود. کود آلی، مواد شیمیایی و مغذی را به خاک میافزاید.
این کودها از فضولات حیوانی، گیاهی و انسانی تهیه شده و در سه دسته حیوانی، گیاهی یا سبز و کمپوست قرار میگیرند.
این کود از فضولات حیوانات تهیه میشود. خاکهای حاوی کود حیوانی، نیاز کمتری به کود شیمیایی دارند. کود حیوانی قبل از کشت باید استفاده شود و اگر زمان کاشت گیاه نزدیک است، توصیه می شود کود کمتری مصرف گردد. مصرف بیش از حد کود حیوانی، به شوری خاک و کاهش رشد گیاه منجر خواهد شد.
در کشت گلخانه نمیتوان تنها به استفاده از کودهای حیوانی اکتفا کرد؛ زیرا به علت مصرف زیاد کود توسط گیاهان گلخانه، استفاده از این کود مقرون به صرفه نیست.
انواع کودهای حیوانی به شرح زیر است.
این کود بیشتر در اصلاح و تغییر بافت خاک موثر است. کود گاوی علاوه بر افزایش مواد غذایی و آلی خاک، رطوبت خاک را نیز حفظ میکند.
برای تهیه این کود بهتر است به گاوداریهای صنعتی که برای تغذیه گاوها از علوفههای بستهبندی استفاده میکنند، مراجعه کرد.
کود مرغی از ترکیب کود مرغی خام با خرده چوب و پوسته برنج بدست میآید. این کود برای استفاده در گلخانه توصیه نمیشود؛ چراکه دارای ازت بالایی است و سبب افزایش املاح و شوری خاک میشود؛ همین امر به سوختگی و خشک شدن گیاه میانجامد.
کود اسبی کمیاب و گران است و ارزش غذایی ناچیزی دارد. دارای حفظ رطوبت بالایی است و مناسب گیاهانی مانند چمن میباشد، که بذر آنها نیازمند رطوبت زیادی است.
کود گوسفندی ارزش غذایی بیشتری نسبت به کود گاوی دارد. این کود خشک است، زود تجزیه شده و مورد استفاده قرار میگیرد؛ دارای حرارت زیاد و بذر علف هرز نیز است.
کود سبز، از بقایای گیاهان تخمیر شده و پوسیده تشکیل میشوند. از هر نوع گیاهی میتوان برای تهیه این کود استفاده کرد؛ اما بیشتر، گیاهانی مانند لوبیا، شبدر و یونجه به این امر اختصاص مییابند. این گیاهان در زیر خاک کشت میشوند، اما از آنها محصولی برداشت نمیشود. در نهایت از لاشه پوسیده آنها در زیر خاک، بهعنوان کود سبز استفاده میشود.
کود سبز، فقط موادی را که در طول رشد خود ذخیره و جذب نموده است به خاک برمیگرداند. این کود در واقع مواد غذایی خاصی را به خاک اضافه نمیکند و فقط باعث حاصلخیزی بیشتر خاک میشود.
کود کمپوست از زبالههای ارگانیک مانند بقایای حیوانات در کشتارگاهها از جمله خون و احشاء آنان، بقایای گیاهان، لجن فاضلابها، خزه و جلبکها یا همان پیتموس است. این زبالهها بعد از تخمیر و حرارت، پودر میشوند؛ در مرحله بعد ضدعفونی شده و عوامل بیماریزای آن حذف میشود. در نهایت این فرآیند، کود کمپوست بدست میآید.
کود ارگانیک، آب را به مدت طولانی در خاک نگه میدارد، قدرت بهرهوری خاک را بالا میبرد و ریشه سالمتری را برای گیاه فراهم میکند. این کود، یکی از بهترین کودهای گیاهی و نیز تقویتکننده طبیعی خاک است.
کود شیمیایی باعث افزایش مواد معدنی خاک شده و مواد مورد نیاز گیاه را در اختیار آن میگذارد.
این کودها ترکیبات غذایی و درصد خلوص متفاوتی دارند؛ همین امر موجب شده که مقدار، نحوه، زمان مصرف و میزان تاثیرگذاری آنها با هم متفاوت باشد.
کود حلال در آب، بهترین کود شیمیایی است که دارای عناصر معدنی کم مصرفی مانند ازت، فسفر، پتاسیم و … است.
کودهای شیمیایی در انواع مختلفی به نام کودهای ماکرو و میکرو یا ریزمغذیها وجود دارند؛ که در بخش زیر به معرفی هرکدام پرداخته خواهد شد.
این کودها عناصر ماکرو یا پرمصرف مورد نیاز گیاه را از طریق خاک برای آن فراهم میکنند. این عناصر شامل ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم و کلسیم هستند.
تقسیمبندی این کود براساس نوع عنصر موجود در آن است. یعنی بعضی از انواع آن دارای یک یا دو نوع عنصر است؛ مانند کودهای ازت، فسفر و پتاسیم. ولی بهترین کودها که به کود NPK یا کامل معرفاند، همه عناصر را به نسبت یکسان دارند.
انواع کود ماکرو در بخش زیر معرفی میشوند.
کود گلخانهای ازته دارای عنصر ازت است. ازت به رشد گیاه در مراحل اولیه کمک میکند و سبزینه آن را تامین مینماید. همچنین ایجاد اجزای جدید گیاه مانند شاخ، برگ و افزایش سطح فتوسنتزکننده از اثرات این عنصر میباشد. انواع کودهای ازته:
فسفر برای توسعه ریشه خصوصا در مراحل جوانی گیاه بسیار کمککننده است. نشانه کمبود فسفر در گیاه، عدم رشد برگهای انتهایی گیاه و ایجاد لکه قهوهای بر روی برگ گیاه است. این کودها، باید قبل از کشت محصول به مصرف برسند.
از آنجایی که کودهای فسفره میزان انحلال و قدرت تجزیه کمی دارند، در محل خود ثابت باقی میمانند. به همین علت، در محل ریشه گیاه باید استفاده شوند، تا به راحتی جذب ریشه گیاه شده و در خاک باقی نمانند.
استفاده بیرویه از این کودها، منجر به مسمومیت خاک میشود؛ زیرا بهخاطر ویژگی تثبیتکنندگی فسفر، با هیچ روشی جز تعویض کامل خاک گلخانه، قابل اصلاح نیست.
پتاسیم، بافتهای نگهدارنده را ایجاد میکند و موجب ضخیمتر شدن لایه خارجی گیاه میشود. انتقال مواد غذایی با وجود پتاسیم، راحتٰتر است.
حضور پتاسیم باعث واکنشهای شیمیایی در گیاه شده و مناسب مرحله زایش گیاه در مراحل اولیه رشد آن است. در گلخانهها، پتاسیم بیشتر از ازت و فسفر به مصرف میرسد اما در کشتهای با فضای باز، پتاسیم بیشتری نسبت به گلخانهها استفاده میشود.
علاوه بر کودهای فوق، کودهایی هستند که امروزه در گلخانهها زیاد استفاده میشوند و خارجی هستند. اگر حجم بالایی از تولید محصول، مدنظر است، این کود توصیه میشود.
از جمله کودهای مخلوط، کود NPK یا کود کامل است. NPK، ترکیبی از عناصر مختلف است ولی مقدار بیشتری از عناصر ازت (نیتروژنN)، فسفر (P) و پتاسیم (K) را دارد.
کودهای تجاری شامل ترکیبی از این عناصر میباشند. کود کامل در آب حل میشود و در سیستم آبیاری گلخانه به روش قطرهای نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
براساس ترکیبات مختلف این عناصر، انواع مختلفی از این کود وجود دارد. بهعنوان پرکاربردترین کودهای NPK، میتوان به کودهای 20-20-20، 10-52-10 و 36-12-12 اشاره کرد. این اعداد هرکدام از چپ به راست، نشانگر درصد عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم است.
کودهای NPK، ممکن است علاوهبراین سه عنصر اصلی، دارای عناصر ریز مغذی هم باشند. که در اینصورت کنار نام NPK و عناصر آن، نام TE نیز درج میشود.
این نوع کود برخلاف کود ماکرو، عناصر میکرو یا کممصرف گیاه را از طریق خاک برای آن فراهم مینماید. عناصر کممصرف در این نوع کودها آهن، روی، منگنز، مس و بور هستند.
کود میکرو در گلخانهها نه از طریق خاک، بلکه به صورت پودری و مایع استفاده میشود. این کود بصورت محلول در آب آبیاری گیاه یا از طریق پاشیدن محلول روی برگ گیاه، کاربرد دارد.
در مقایسه بین کود شیمیایی و آلی، باید گفت که کودهای آلی دامی و ارگانیک دارای بوی نامطبوعیاند و نیز ممکن است بیماریهایی برای گیاه پدید آورند، بنابراین کمتر توصیه میشوند. ولی کودهای شیمیایی بین عناصر ماکرو و میکروی مورد نیاز گیاه تعادل خوبی برقرار مینمایند و بیشتر مورد توجهند.
این کودها از خاک تولید میشوند و دارای منشاء طبیعی هستند. کودهای بیولوژیک، شامل موجودات زنده و میکروارگانیسم مانند میکروبها، باکتریها، قارچها و کرمهای مفید موجود در خاک هستند. این موجودات به حاصلخیزی خاک کمک میکنند و دارای آلودگیهای کودهای شیمیایی نیستند.
افزایش بهرهوری محصول، بهبود ساختار خاک و کاهش بیماریهای آن از دیگر مزایای این کودها است.
کود زیستی، مواد غذایی جذبنشدنی و نامحلول در خاک را قابل جذب یا تبدیل به مواد مغذی میکند. موجودات زنده این کودها، در نزدیکی ریشه تجمع میکنند و موجب جذب مواد غذایی بیشتر به گیاه میشوند.
کود بیولوژیک براساس انواع باکتریها و قارچها، دارای گونههای مختلف است. برخی از این گونه ها عبارتند از:
خیار گلخانهای از جمله محصولات پرطرفدار و پرمتقاضی کشت گلخانهای است و بازار خوبی دارد؛ بنابراین برای پرورش بهتر و افزایش کیفیت این گونه خیارها، استفاده از کود خیار گلخانهای، راهگشا است.
تغییرات ایجاد شده در ظاهر برگهای خیار، نشانگر کمبود عناصر غذایی در گیاه است. افزایش برخی عناصر موجود در کودها هم باعث افت کیفیت این محصول میشود.
استفاده از کود خیار گلخانه ای در سه مرحله انجام میشود:
کود مورد استفاده خیار گلخانهای، ترکیبی اصولی از انواع کودها است. انواع این کودها در لیست زیر موجود هستند:
برای خرید کود گلخانهای توجه به چند نکته ضروری است. نکته اول، توجه به مایع یا جامد (پودر) بودن کود است. کودهای مایع تاریخ انقضاء مصرف دارند؛ این کودها فساد پذیر نیز هستند. اما کودهای پودری، تاریخ انقضاء ندارند، فساد ناپذیرند و حلال در آب نیز هستند.
نکته دوم این است که توجه به نسبت ترکیبات شیمیایی کود، مهمتر از برند تجاری آن است. در کود NPK، درصد معمول برای N,P و K بصورت ۱۵-۳۰-۱۵ است. کودهای با نسبت بالاتر، دارای غلظت بیشتری هستند.
بنابراین باید مشخص کرد که هدف از خرید کود مناسب چیست. اگر هدف تقویت برگهای گیاه است، کود NPK باید دارای درصد بیشتری نیتروژن باشد؛ زیرا نیتروژن به تغذیه برگهای گیاه اختصاص دارد.
اما از آنجایی که فسفر مختص ریشه گیاه است، اگر ریشه گیاه مدنظر نیاز به تقویت دارد، باید درصد بیشتری از P در این کود موجود باشد.
در نهایت اگر هدف از کوددهی، شکوفه زدن و گل دادن گیاه است، باید کود با درصد بیشتری از K را انتخاب کرد؛ چون K مختص گل دادن گیاه است.
بنابراین در زمان خرید کود کامل، به درصد هرکدام از عناصر N-P-K توجه نمایید.
باتوجه به تنوع کود گلخانه، انتخاب کود با کیفیت، متناسب با نوع محصول و با هزینه مقرون به صرفه، از موارد مهمی هستند که هنگام خرید کود باید به آنها توجه کرد.
برای اطلاع از قیمت کود گلخانهای، مشاهده مطلب زیر را از دست ندهید.
بیشتر بدانید: انواع کود و لیست قیمت آن
هر آنچه لازم است در مورد گلخانهها بدانید
در فرآیند تهویه گلخانه، جایگزینی هوای تازه با هوای محبوس داخل گلخانه انجام میشود. کنترل دما، رطوبت، سموم، آفات و … از اصول ضروری است که در تهویه یک گلخانه باید انجام گیرد. جهت کسب اطلاع در مورد تهویه گلخانه، مشاهده لینک زیر توصیه میشود.
سیستم گرمایشی داخل گلخانه بهمنظور کنترل دمای مناسب گیاهان، عنصری مهم در گلخانه است. توجه لازم به این امر، در حیطه وظایف هر تولید کننده موفق است. برای کسب اطلاعاتی مفید در این مورد، مطالعه مطلب زیر خالی از لطف نیست.
کلیه حقوق مادی و معنوی برای این سایت محفوظ می باشد و هرگونه کپی برداری شامل پیگرد قانونی می باشد.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.