در ابتدای مطلب انواع آفات گلخانه را که در گلخانه‌ها بسیار فراگیر است معرفی می‌کنیم.
در کنار مزایای کشت گلخانه‌ای که منجر به کاهش مصرف آب، افزایش تولید و اشتغال‌زایی می‌شود و معایب این روش پیدایش و رشد سریع بیماری‌ها و آفات گلخانه است که گریبان‌گیر محصولات خواهد شد.
از طرفی چون برای حداکثر بازدهی محصولات گلخانه‌ای، کنترل آفات گلخانه امری دارای اولویت و ضروری است؛ در ادامه مطلب به بحث مدیریت آفات گلخانه می‌پردازیم. مدیریت تلفیقی آفات گلخانه در جهت جلوگیری از مصرف بیٰ‌رویه انواع سم گلخانه، حفظ سلامت محصولات کشاورزی و در نتیجه تامین غذای سالم برای تولیدکنندگان گام برمی‌دارد.
در انتهای مطلب نیز به بحث کنترل بیولوژیک آفات گلخانه خواهیم پرداخت. در این بخش خواهیم گفت که در مقایسه با سموم شیمیایی، مبارزه بیولوژیک با آفات گلخانه‌ای بهترین روش مبارزه با آفات گلخانه است.
آنچه خواهید خواند
انواع آفات گلخانه
بیشتر آفات گلخانه‌ای مکنده هستند. با توجه به میزان مکیدن شیره سلولی گیاه از برگ‌ها و ساقه‌ها سبب از رشد بازماندن، تغییر رنگ برگ و مرگ بافت می‌شود. در اثر تغذیه این آفات از بافت‌های گیاه یک ماده چسبنده به نام عسلک دفع می‌شود که این ماده یک محیط کشت برای قارچ‌هایی موسوم به کپک سیاه ایجاد می‌کنند. هم‌چنین عسلک از رسیدن نور به سطح برگ‌های گیاه نیز جلوگیری می‌کند.
آفات گلخانه‌ای انواع متفاوتی دارند که مهم‌ترین آنها به‌صورت زیر است:
- مینوز
- تریپس
- شته
- مگس سفید
- زنجرک‌ها
- کنه تار عنکبوتی
مینوز
مینوز انواع متفاوتی دارد. برخی از آنها به گوجه فرنگی، کاهو و خیار صدمه می‌زنند و انواع دیگر به گیاهان زینتی و آپارتمانی آسیب می‌رسانند. این آفت از فتوسنتز گیاه جلوگیری کرده و به نابودی گیاه منجر می‌شود. مینوزها حشراتی به رنگ سیاه یا زرد و لاروهای سفید رنگ هستند. این حشرات با ایجاد تونل در داخل برگ‌ها موجب خرابی بافت برگ و توقف فتوسنتز می‌شود. از زنبورهای پارازیت و حشره‌کش‌ها برای مقابله با مینوزها بهتر است استفاده کنید. البته می‌توانید با نابودی علف‌های هرز و شخم عمیق بعد از برداشت محصول نیز قدم موثری در این راستا بردارید.
تریپس
این آفت هم مستقیما به گیاهان خسارت وارد می‌کند، و هم موجب انتقال ویروس‌های دیگر می‌شود.
تریپس دارای شش پا، شکم باریک و بال کوتاه است که به نوع نابالغ آن، لارو می‌گویند. این حشره از مهم‌ترین آفت‌های گلخانه‌ای است و در فصل‌های گرم وارد گلخانه می‌شود. تریپس یک آفت بسیار ریز زرد رنگ و شبیه پشه است؛ تخم‌های این حشره با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست.
باتوجه به اینکه این حشره ناقل انواعی از ویروس‌ها است؛ این ویروس را سریعا به گیاهان دیگر منتقل و گیاهان سالم اطراف را آلوده می‌کند.
حشره تریپس از اندام‌های گیاه تغذیه می‌کند؛ شیره گلبرگ گل یا برگ‌ها را می‌مکد و آن را دچار انواع خسارات می‌نماید.
از جمله محصولاتی که مورد هجوم تریپس‌اند گندم، پنبه، فلفل، خیار، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، پیاز، بادمجان، کاهو، انگور، مرکبات و انواع گیاهان زینتی هستند.
علائم این آفت بد فرم کردن برگ‌ها و پیچیدگی آنها به سمت پایین است. برای مبارزه با تریپس حشره‌کش گزینه مناسبی است.
شته
بیشترین آفتی که در گلخانه‌ها وجود دارد، شته است. شته‌ها بدنی نرم و گلابی شکل به رنگ‌های سبز، آبی، قهوه‌ای، زرد و یا سیاه دارند. معمولا بدون بال هستند و بیشتر به برگ‌های جوان آسیب می‌رسانند. آنها زیر یا روی سطح برگ‌های جدید مستقر می‌شوند و شیره گیاه را می‌خورند. در ورودی گلخانه برای ممانعت از ورود شته‌ها بهتر است از توری و کارت‌های زرد حشره‌گیر استفاده کنید. از بین بردن مورچه‌ها و علف‌های گوشتی نیز روشهای مبارزه مناسبی هستند. کاشت خرفه در جاهای مختلف گلخانه و استفاده از آن به عنوان تله نیز پیشنهاد خوبی برای از بین بردن این حشرات است.
مگس سفید
مگس سفید یا همان سفید بالک (Whiteflies) یکی از آفات مهم در محصولات فضای باز و گلخانه‌ها است. این آفت در میان کشاورزان با نام‌های شته سفید بالدار، آفت پروانه سفید و پشه سفید نیز شناخته می‌شود. این مگس‌ها حشرات مثلثی شکل سفید تا سبز رنگند، دارای طول یک تا یک و نیم میلیمتر بوده و دو بال سفید دارند. آنها خود را در سطح پایینی برگ گیاهان جاسازی می‌کنند. مگس سفید بیشتر در فصل‌های سرد و مناطق سردسیر وجود دارد. این حشره از برگ‌های پایینی گیاه تغذیه می‌کند که منجر به تضعیف گیاه می‌شود. از جمله علائم این مگس سفید زردی گیاه، پیچیدگی، کوتولگی و پژمردگی بوته گیاه است. بهترین راه برای مبارزه با آن این است که در ورودی گلخانه توری نصب کنید یا از حشره‌کش استفاده کنید.
زنجرک‌ها
این حشره را معمولا در اواخر سال مشاهده می‌کنید. زنجرک روی جوانه گیاهان می‌نشیند و با خرطوم خود شیره سلولی آنها را می‌مکد. این آفات علاوه بر خسارات وارده بر گیاه، محیط را نیز مستعد رشد قارچ‌ها می‌کنند.
کنه تار عنکبوتی
از رایج‌ترین آفات گلخانه‌ای، کنه تار عنکبوتی است؛ این آفت در فصل‌های گرم خطرناک‌تر است. کنه‌ها دارای چهار پا هستند و بر خلاف بقیه حشرات، شاخک، بال و سر جداگانه ندارند؛ آنها به دلیل ریز بودنشان به‌راحتی با چشم دیده نمی‌شوند. کنه‌ها از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند که باعث زردی و ریزش برگ‌ها، کاهش رشد و در نهایت نابودی گیاه می‌شوند. کنه‌های حمله‌کننده به گل‌ها با تنیدن تارهایی روی برگ‌ها باعث انباشتن گردوغبار بر روی گیاه می‌شوند و همین امر تنها علامت وجود این حشره است. برای مبارزه با کنه‌ها تهویه، رطوبت و آبیاری مناسب و نیز استفاده از سموم کنه‌کش بهترین روش‌ها هستند.
مدیریت تلفیقی آفات گلخانه
در بحث مدیریت آفات گلخانه باید به زمان و میزان سم‌پاشی توجه کرد. مرحله‌ای که آفت آسیب‌پذیرترین حالت زندگی خود را دارد، بهترین زمان سم‌پاشی است. زیرا سم‌پاشی بی‌موقع نه تنها نتیجه مناسبی ندارد، بلکه موجب نابودی دشمنان طبیعی آفت نیز می‌شود.
مدیریت تلفیقی آفات گلخانه IPM (Integrated Pest Management)، روشی جهت کاهش جمعیت آفت است، به میزانی که خسارت احتمالی محصولات به زیر سطح ضرر اقتصادی برسد. این مدیریت به‌واسطه روشهای زراعی، زیستی و شیمیایی با لحاظ مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی منطقه اجرا، قابل انجام است.
مدیریت تلفیقی آفات با نگرش اکولوژیکی و ملاحظه تمام ابعاد، در جهت کاهش جمعیت عوامل خسارت عمل می‌کند.
این مدیریت بر محور مسائل زیر استوار است:
- حفظ محیط زیست، تعادل زیستی و دشمنان طبیعی آفت‌ها
- کاهش هزینه تولیدات کشاورزی
- سم‌پاشی به موقع و کاهش دفعات مصرف آفت‌کش‌ها
- مشارکت دادن کشاورزان در جهت تحقق اهداف مدیریت آفات گلخانه
کنترل آفات گلخانه
اخیرا، سـطح زیر کشت محصولات گلخانه‌ای به دلیل وجود مزایای مختلفی ماننـد بازده تولید محصول در گلخانه، تولید خارج از فصل، مرغوبیت بالای محصول تولیدی، مصـرف آب کم خصوصا در شـرایط خشـک‌سالی و اشـتغال‌زایی روند افزایشی داشته است.
با توجه به شـرایط مساعـد گلخانه‌ها جهت رشـد و افزایش بیماری‌ها و آفات گلخانه، کنترل آنها جهت جلوگیری از خسارت وارده دارای اهمیت بسیار است و عدم توجه به این موضوع در برخی موارد می‌تواند به خسارت صددرصدی منجر شود.
مبارزه با حشرات دارای روشهای مختلفی است که از همه مهم‌تر روشهای شیمیایی و بیولوژیکی‌اند.
از آن‌جایی که مصرف بی‌رویه سموم شیمیایی در گلخانه‌های سبزی و صیفی‌جات به‌شدت خطرناک است و باقیمانـده غیرمجاز سـموم در این محصولات موجب تهدید جدی سـلامت مصـر‌ف‌کننـدگان می‌گردد؛ بنابراین مدیریت تلفیقی آفات و بیماری‌ها در تولیدات سبزی و صـیفی یک امر مهم در کنترل آفات گلخانه است و با توجه به لزوم سلامت غذا در این محصولات، می‌تواند راه‌گشای تولیدکنندگان باشد.
از آنجا که اولویت، کنترل بیولوژیک آفات گلخانه و حداقل استفاده از سموم شیمیایی است، استفاده از سم آخرین پیشنهاد ما برای مبارزه با آفات گلخانه است. برای نمونه برای آفات و بیماری‌هایی که در چند نسل به‌وجود آمده‌اند و مبارزه با آنها بسیار دشوار است از سموم استفاده می‌شود.
در مبارزه بیولوژیک با آفات گلخانه‌ای جمعیت یک گونه از آفات توسط دیگر گونه‌ها با روش‌هایی مانند شکارگری، انگل شدن، بیماريی‌زایی یا رقابت کم‌تر می‌شود.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.